سوریه-فاز-A -B
جنبش بهاری عرب:
اعتراضات ملیونی مردم عرب درسال 2011 تاکنون دورژیم سیاسی را درتونس ومصر سرگون ساخت ورژیم های توتالیتر دیگر مثل لیبیا ، سوریه ، یمن و.. را نیز درآستانه ی فروپاشی قرارداده ما دراین خط مقاله آخرین تحولات واوضاع سیاسی اجتماعی سوریه وهمین طورجریان محاکمه حسنی مبارک را مورد بررسی قرار می دهیم ودر مقالات بعدی سایر خیزشهای عربی را در دیگرممالک خاور میانه وشمال آفریقا جستجو خواهیم کرد.
سوریه:
کشور سوریه درسال 1963 شاهد ظهور نظام سیاسی تازه عربی با شعارهای ناسیونالیزم وسوسیالیزم گردید حزب بعث شاخه سوری آن ازحزب بعث نحله عراقی جدا شد حافظ الاسد زعیم حزب بعث تا سال 2000 درسوریه، کشوری با بیست دو ملیون جمعیت، حکومت کرد وی با خود کامه گی وگرزآهنین سوریه را اداره کرد درسال 1982 قیام واعتراض مردم حماه را به شدت وبیرحمی سرکوب ساخت . ارقام کشته شده ها بین ده هزار تا بیست پنج هزار ذکر شده است . بشاراسد فرزند حافظ اسد یازده سال است که رییس جمهوری سوریه می باشد .خانواده اسد قریب نیم قرن است که درسوریه حکومت می کنند آنها متعلق است به فرقه علوی که اقلیت دوازده تا پانزده درصدی جمعیت سوریه را تشکیل می دهد.درجنبش بهاری عرب که با کشته شدن محمدبوعزیزی درتونس آغاز شد سر انجام رژیم زین العابدین بن علی پس ازسی دو سال حکم رانی دراین کشور سرنگون شد وبدنبال آن، اعتراضات ملیونی درمصر میدان"تحریر" شروع شد که درطی هجده روز رژیم حسنی مبارک سقوط کرد درادمه این حوادث بود که دامنه اعتراضات درلیبی کشیده شد ورژیم چهل دو ساله معمرالقذافی را درمعرض خطر قرارداد وکشور سوریه نیز ازاین اعتراضات در امان نماند ورژیم بشار اسد درحال حاضر با چالشهای جدی وخطر ناکی مواجه شده است.
بشاراسد روزهای بسیار دشواری را سپری می کند کشتار اهالی درشهر ساحلی وبندری لاذقیه ازخشکی ودر یا یگ جنایت بشری است دراردوگا ه فلسطینی درمنطقه حی الرمل که جمعیت درحدود ده هزار نفر درآنجا پناه برده اند ، حملا بیرجمانه ی صورت گرفته وصدها خانوده ازاین پناه گاه آواره شده اند . تجاوزات ارتش وگارد شبیحه در لاذقیه ، اد لیب، بوکمال ، دیر الزور ، درعا، جماه ، جمص، وده ها شهر دیگر سبب گردید که جامعه جهانی ، ممالک عربی به خصوص ترکیه همسایه کشور سوریه به شدت راجع به رفتار نظام بشا راسد بامردم اعتراض نمایند . عبدالله گل هشدار داد که حوادث درمسیر لیبیا قرار می گیرد . آقای اوبا ما رییس جمهوری امریکا دیروز هجده هم اگوست 2011 خواهان کناره گیری بشاراسد گردید حکومت بریتانیا، المان ، وفرانسه نیز بر کناری اسد ازقدرت تاکید کردند وگفتند که بشار اسد ، مشروعیت اندکی که داشتن آن را ازدست داده است .آقای بان کی مون دیروز اعلام کرد که بشاراسد به اوقول داده که دیگر اردو وپولیس درشهرهای سوریه عملیات ندارد ، اصلاحات وتغییرات در راه است .
داوداغلو وزیر خارجه ترکیه درتاریخ 9 اگوست 2011 وارد سوریه شد وی حامل پیامی از رییس جمهوری ترکیه آقای عبدالله گل عنوان بشار اسد رییس جمهوری سوریه بود. وزیرخارجه ترکیه شش ساعت گفتگو با بشاراسد داشت ،سه ساعت ملاقات تنهایی وسه ساعت با هیئت همراه خود بارییس جمهوری سوریه بحث وگفتگو داشتند .جزئیات مذاکرات روشن نشد اما پس ازختم ملاقات آقای بشاراسد گفت: ارتش سوریه اشرارمسلح را تعقیب می کند واین وظیفه اردواست که آنهاراسرکوب نماید. اما داوداغلو هنگام برگشت درانقره گفت: که ما از بشاراسد خواستیم که جلو رویاروی ارتش بارمردم را باید بگیرد. وزیرخارجه ترکیه درکنفرانس خبری یک هفته بعد خود با قاطعیت حملات ارتش سوریه درشهرهای آن کشور را محکو م کرد وگفت که این حملات باید فوراخاتمه یابد واردوی سوریه به مراکز نظامی خود برگردد واصلاحات اساسی مورد نظر مردم را عملی نماید درغیر آن، دیگر باب گفتگو ما با سوریه قطع می شود وترکیه راه های دیگری درپیش خواهد گرفت . مناسبات ترکیه بارژیم بشاراسد، به خاطر ادامه حملات وکشتار مردم درشهرهای لاذقیه، ادلیب ، بوکمال، درعا،حمص،حماه و..به شدت آسیب دیده راه های دیگری راکه ترکیه درنظر دارد هنوز روشن نیست اما قطعا بسیار جدی وخطرناک خواهد بود . دراین میان موضع ایران جالب است درشرایط که تمامی کشورهای منطقه، ممالک عربی کشورهای اروپایی ،آمریکا وسازمان ملل رفتار رژیم بشاراسد بامردم را محکوم می کنند ونسبت به ابعاد خشونت وکشتار درشهرهای سوریه اعتراض دارند اما حکومت جمهوری اسلامی ایران آن را یک موضوع داخلی سوریه دانسته و اعتراضات جامعه جهانی را یک نوع مداخله درامو سوریه می داند واخطار می دهد.
سه عرصه مهم وحیاتی اقتصاد سوریه به اضافه تحریم های وضع شده بالای سی پنج نفر ازمقامات سوریه به شمول خود بشاراسد ، این کشور را با چالش ومعظل بزرگ مالی مواجه ساخته است. شرکتهای گاز ونفت وهمین طور بانک ها سوریه ساحه های مورد نظر ، تحریم جامعه جهانی است .
ادامه اعتراضات درسوریه سبب گردید که کشورهای عربی واروپایی به عنوا اعتراض به رفتار حکومت سوریه با مردم معترض، سفراخود را ازدمشق فرا بخوانند ایتالیا اولین کشور غربی سفیرخودرا بخاطر مشوره به روم خواست عربستان سعودی ، کویت، وبحرین ازجمله کشورهای عربی خلیج فارس سفراخودرا ازدمشق به پایه تختهای شان برگرداندند دلیل این امر بدتر شدن اوضاع درسوریه وادامه کشتار مردم معترض ذکرشده .درعرصه سیاسی این گونه اقدامات دپلماتیک رژیم سوریه را به انزوا سیاسی می کشاند ومشروعیت اورا زیر سوال می بردواین موضوع بسیار خطرناکی برای رژیم محسوب می شود.کشورهای اروپایی تماما به حوادث خونبار که هرروز درشهر های سوریه رخ می دهد، معترض هستند وآن را محکومی می کند.آمریکا بارها گفته است که مشروعیت نظام سوریه خدشه دار شده واین رژیم هرچه سریع تر باید به کشتار مردم معترض خاتمه دهند ودرعمل اصلاحات اساسی را بوجود آورد.
اخیرا نماینده روسیه در امور ناتو اظهارات کرده که مقدمات حمله نظامی به سوریه کم کم فراهم می شود ولی دلایل کافی برای این ادعا ارایه نشده اما حمله نظامی به سوریه از نوع حملات نا تو بر لیبیا براساس قطع نامه شماره 1973 شورای امنیت، به نظر می رسد که درمورد سوریه کمی زود باشد زیرا حمله نظامی مستلزم اموری است که باید طی شود واین زمان زیادی لازم دارد درمورد لیبیا ابتدا، اتحادیه عرب فیصله کردکه پروازممنوع درحریم هوایی لیبی بخاطر جلوگیری ازکشتارمردم باید عملی گردد که نفس چنین توافقی درمورد سوریه زمان بسیار زیادی لازم دارد.از پازدهم مارچ 2011 که قیام واعتراض درسوریه آغاز گردید تاکنون جامعه عرب ساکت بود وهمین دیروز بودکه نبیل العربی رییس اتحادیه عرب بیانیه ای رادرمورد سوریه صادرکرد وخواهان قطع خونریزی وسرکوب بیرحمانه تظاهرات مردم شد.حمله بریک کشور عربی ازناحیه ناتو ابتدا باید توسط جامعه عر ب تایید شود وبعد موضوع به شورای امنیت احاله گردد.درشورای امنیت ،اتحاد نظر همه اعضا لازم است که به نظر می با توجه به حوادث لیبیا ، رسیدن به چنین اجماعی مشکل باشد زیرا روسیه وچین دوکشور صاحب حق وتو درشورای امنیت هرگز نمی خواهد که داستان لیبیا درمورد سوریه تکرار شود .روسیه جنگ درلیبیا را به بن بست کامل واشتبا ه بزرگ نا تو می داند چین هم موضع مشابه را دارد بنابراین درشرایط حاضر خیلی مشکل است که حمله نظامی به سوریه انجام شود.گرچه روسیه ازاوضاع جاری درسوریه بسیارناخوشنود است ورفتار رژیم بشاراسد را ناروا می داند وقطع نامه پیشنهادی المان به شورای امنیت را وتو نکرد وآن را تایید نمود درقطع نامه شورای امنیت قطع خونریزی اصلاحات وتغییرات وهمینطور خواسته های مردم سوریه مورد تا یید قرار گرفته .مسکو به سوریه هشدار می دهد که اگر رفتار خودرا تغییر ندهد ممکن است باروزهای غم انگیزی در آینده روبرو شود.هم اکنون سی پنج نفر ازمقامات سیاسی،نظامی واستخباراتی سوریه به شمول خود بشاراسد رییس جمهور، درلیست تحریم های سازمان ملل قرارگرفته.
کشتار صدهانفر درشهر های حماه، دیرالزور ،درماه مبارک رمضان وهمینطور خونریزیها در شهرهای جسرالشعور ، بوکمال، درعا ودر استان ادلیب وشهر بزرک الیپو ودر نواحی پایتخت مثل معظمیه ودردیگر مناطق از شمال جنوب ومرکزسوریه ، نشان می دهد که رژیم بشاراسد برای حفظ قدرت خود، هرعملی را، مجاز می شمارد حوادث واعتراضات خونین در سوریه،بازتاب وسیع منطقه ای وبین المللی داشت ملل متحد باصدورقطع نامه ای رفتار رژیم سوریه را محکوم کرد. آقای بان کی مون دبیر کل ملل متحد طی تماس تلفنی با بشاراسد اوضاع آن کشور را تاسف بار خوانده وخواهان خویش تن داری دولت سوریه درمقابله بامردم معترض گردید وگفت که دولت سوریه باید اصلاحات مورد نظرمردم خودرا تامین نماید تظاهرات حق مشروع مردم است. آقای بشاراسد به دلیل موضع گیری بان کی مون درمورد اعتراضات مردم به مدت سه ما به تلفنهای منشی عمومی ملل متحد ، پاسخ نمی گفت.
دراین میان ترکیه بیش ازهر کشوری درخاورمیانه درگیر مسایل سوریه شده البته این امر دلایل خاصی سیاسی جغرافیایی وقومی خودرا دارد. ترکیه 850 کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد ازجانب دیگر حملات پی هم نیروهای سوری در شهرهای مرزی مثل جیسرالشعور ، تلکلخ، معره النعمان و.. هزاران نفر را آواره ساختند که هم اکنون بیش از دوازده هزار نفر درخیمه های هلال احمر ترکیه بسر می برند ادامه کشتار معترضین در سوریه، دولت ترکیه را به شدت نگران ساخته است آقای رجب طییب اردکان گفت: که صبر ترکیه به سر رسیده ووزیر خارجه آقای داود اغلو بایک پیام محکم عازم دمشق است .خانم بثینه شعبان مشاور رییس جمهور سوریه نیزگفته است که: جواب ما ، بسیار محکم تر ازپیام مقامات ترکی خواهد بود وی اضافه کرد که دولت ترکیه درمقابل جنایتکاران مسلح درسوریه بی تفاوت است.
سوریه احساسش این است که برگهای برنده ای دراختیار دارد که می تواند عندالزوم ازآنها بهره بگیرد . جمعیت کردنشین ترکیه در استانهای شرقی می تواند ابزار درد سر برای ترکیه باشد حزب پی کا کا که سالها برخورد مسلحانه با دولت ترکیه داشته ، زمینه مساعدی برای ایجاد ناآرامی درترکیه می تواند، باشد وسوریه معتقد است که می تواند این ابزار را بکاربرد،اینها مسایل است که سوریه خواب آن را می بیند ، جواب آتشین خانم بثینه شعبان به داود اغلو همینها خواهدبود. موضوع دیگری که سوریه بسیار ازآن ناراحت می باشد کنفرانسها وجلسات سیاسی معترضان سوری درخاک ترکیه است که تا کنون دونشست عمده سیاسی در استانبول وانتالیا داشته اند. درنشست استانبول که درآخر ماه جولای 2011 صورت گرفت بیش ازپانصد نفر معارض وشخصیتهای سوری گردهم آمدند وکنگره نجات ملی به رهبری آقای هیثم المالح را بوجود آوردند که قطع نامه شدید الحنی را علیه نظام بشاراسد صادر کردند وخواهان سر نگونی نظام اسد گردیدند.برخی گزارشها حاکی ازآن است که دولت درسایه وحکومت آلترناتیف دمشق در ترکیه ساخته شده است.
ازترکیه که بگذریم کشورهای عربی که تاکنون ساکت بود نیز به تحرک درآمده وتا کنون، ما شاهد سه موضعگیری جهان عر ب درمقابل سوریه هستیم ، جامعه 22 عضوی اتحادیه عرب که رییس جدیدآن آقای نبیل العربی است، درقاهره اعلامیه صادرکردوازتحولات سوریه وکشتار درشهرهای دیرزور، حمات ،بوکمال درعاو.. به شدت ابراز نگرانی کرده واقدامات دولت سوریه را محکوم کرد.شورای همکاری خلیج نیز دریک موضع مشابه رفتار حکام دمشق با مردم را نکوهش کرده وخواهان توقف خشونت در سوریه گردید.ازهمه مهم تر موضع پاد شاه عربستان سعودی است که با لحن تندی گفته:" که ماشین کشتار درسوریه با ید متوقف گردد.رفتار حکومت با مردم قابل قبول نیست حکومت دمشق باخرد مندی با ید عمل نماید."موضع گیری پادشاه سعودی ازنظر برخی آگاهان موردنقد وفاقد صلاحیت اخلاقی ذکر شده زیرا ملک عبد الله در سر کوب آزادی خواهی در بحرین نقش نظامی دارد وامروز یک بخش از ظلم وبیعدالتی را دربحرین به عهده گرفته.
دلایل تحرکات تازه جهان عرب درمورد سوریه ،گذشته از عوامل سیاسی آن ، حقیقتا ابعادجنایات بشری دارد از بدو اعتراضات مدنی درسوریه که ازنیمه مارچ 2011 آغاز گردید ، تاکنون دوهزار نفر کشته شده وهمینطور هزاران نفر زخمی وزندانی گردیده. سرنوشت هزاران نفر که مفقودالاثر می باشند هرگز معلوم نیست .دردرعا پسر دوازده ساله بنام حمزه الخطیب را نیروهای امنیتی و"گارد شبیحه" شکنجه کرده وجسد مثله شده وی را به خانوده اش تحویل می دهد.این گونه اعمال وکشتار درواقع فازوپلان (A ) که ایزوله شدن ، به انزوارفتن ، غیر مشروع بودن رژیم سوریه باشد را ، مسا عد ساخته وزمینه برای پیاده شدن فاز(B ) که سرنگونی رژیم باشد را فراهم می کند .هرحکومت فاسددرهر جا، تابع همین مرحله گزار ازیک به دو است که این تولد درموارد باخونریزیهای اندک ودرمواردو شرایط دیگر با خون ریزی های مدهش همراه است.
