مولفه های پیش روی
ویژه مجله استوروزارت خارجه
مولفه های پیش روی
سه مولفه اساسی را درپیش رو داریم.این عناصر به دلیل اهمیتی که دارد،رابطه ارگانیک ایجاد کرده است.امورامنیتی وانتقال کامل آن به نیروهای افغانستان،مصالحه با طالبان ومساله انتخابات سال2014.این سه مولفه زیربنایی ترین کارحکومت ومردم افغانستان باید باشد.همه گفته اند که اگرچنانچه افغانستان امور امنیتی را خوب اداره نماید،دراین صورت گام اساسی را دراستقلال وخود کفایی امنیتی برداشته است.امورامنیتی با چالشهای روبرواست.حرف حدیث درمورد آن زیاد شنیده شده است.برخی آن را مثبت ارزیابی کرده وگروهی هم هنوزبه بقاء ودوام آن بدون حمایت نیروهای بین المللی ابرازشک وتردید کرده اند.مساله مصالحه با طالبان نیزیکی ازپیچیده ترین موضوعات درآینده افغانستان شده است.طالبان نشان داده که درانتخابات 2014 شرکت نمی کند پس با این گروه چه باید کرد؟ پرسشی است که باید به یک نحوی پاسخ گفته شود. همین گونه مساله انتخابات.درانتخابات93 ،جدی ترین مولفه ای پیش روی ،افغانستان دریک آزمون تاریخی قرارمی گیرد.پرسش این است که آیا ما می توانیم یک انتخابات قابل قبول برگزارنماییم؟ ویا اینکه قادربه انجام چنین کاری نم شویم .دراین خط مقاله به هریک ازاین سه مولفه پرداخته می شود:
امورامنیتی:
انتقال امورامنیتی، پنجمین وآخرین مرحله آن در28 جوزا اعلام شد.دراین روزرسما
نیروهای افغانستان، طی مراسمی با حضور مقامات برجسته ناتو وجناب راسموسن دبیرکل
ناتو، وحضورمقامات حکومتی افغانستان امورامنیتی را بعهده گرفت.دراین مراسم رییس
جمهورافغانستان، سخنرانی مفصلی راجع به مساله پروسه انتقال داشت وآقای راسمون سن
به تعهدات جامعه جهانی درمورد افغانستان وبصورت مشخص، تعهدات ناتو به نیروهای
افغانستان،اشاره کرد.وی گفت: سازمان ناتو افغانستان را پس ازاین روزتنها نمی گذارد.
ناتو هم چنان به مسولیتهای که دارد،عمل خواهد کرد.آقای راسموسن بصورت واضحی به سه
موضوع مهم درمورد همکاری ناتو بانیروهای افغانستان سخن گفت.اولین مساله ای که وی
اشاره داشت موضوع تعلیم وآموزش نیروهای افغانستان بود.موضوع آموزش همیشه ازسوی مقامات ناتو مطرح شده است این مساله
درنشستهای پی هم مقامات ناتو دربروکسیل،شیکاگو ولیسبون مورد توافق قرارگرفت.آنها
گفته اند که نیروهای افغانستان احتیاج به آموزش دارند واین مساله ای است که سازمان
ناتو پس ازسال 2014 نسبت به اجرایی آن متعهد است.آقای راسموسن درسخنرانی 28جوزا به
موضوع آموزش تاکید کرد.البته این واقعیت را باید قبول کرد که نیروها امنیتی
افغانستان بشدت دراین مورد نیازمند نیروهای بین المللی است.
نکته دومی که مقامات ناتو نیزهمواره روی آن تاکید داشته مساله تجهیزنیروهای افغانستان است.قراردادهای با روسیه صورت گرفته است ودوماه پیش درچهارچوب خرید تسلیحات ناتو ازروسیه،هفده فروند هلیکوپتر به نیروهای افغانستان تحویل داده شد وبراساس توافقات ده ها فروند چرخ بال دیگردرچارچوب موافقت نامه های تسلیحاتی دراختیارارتش افغانستان گذاشته می شود.مقامات آمریکایی وناتودرمورد خرید اسلحه ازروسیه، اختلاف نظرشدید دارند برخی ازمقامات ناتوگفته اند که خرید سازبرگ نظامی ازروسیه برای ارتش افغانستان نادرست است این فکر،غالبیت درسازمان ناتو باید داشته باشد. ممکن است دیگرغرب وآمریکا برای سلاحهای روسی پولی پرداخته نکند.تجهیزنیروهای افغانستان با پول ناتو صورت می گیرد اگرآنها موافق نباشند طبیعتا دیگرسلاح روسی خریداری نخواهد شد وروسیه هم که سلاحهای شان را مفت دراختیارارتش افغانستان نمی گذارد.کارشناسان نظامی گفته اند ارتش افغانستان علیرغم تحولات ساختاری،بازهم با سلاحهای روسیه بشتر،آشنایی دارد ودیگراینکه سلاحهای روسی با شرایط جغرافیایی افغانستان خوب تر،وفق داده شده است.تجهیزنیروهای امنیتی دومین وظیفه ناتو شناخته شده است زیرا افغانستان درحال جنگ به انواع سلاحها نیازدارد.گرچه اردوی افغانستان را با سلاحهای تهاجمی مجهزنمی کنند.استراتژی ساختاراردو،تهاجمی نیست.
وسومین مساله درامورامنیتی، ازتعهدات ناتو به نیروهای افغانستان،مساله "مشوره دهی" است.آقای راسموسن به موضوع "مشوره دهی" نیزتاکید داشت. بااین وضع باید یک بخش ازنیروهای بین المللی درافغانستان بمانند تا هرسه تعهدی که داده شده عملی نمایند.آموزش،تجهیز ومشوره دهی، نیرو لازم دارد براساس این خط باید یک بخش ازنیروهای ناتو درافغانستان بماند تاوظایف ومکلفیتهای که دارند را انجام دهند.دراین خصوص، موضوع بسیاراساسی "موافقت نامه امنیتی" است آخرین اظهارات که دراین مورد صورت گرفته این است که" اگرموافقتنامه مکمل امنیتی" با آمریکا امضای نشود ممکن است، نیروهای آمریکایی ازافغانستان خارج شوند.درحال حاضرخبرهای دریافت شده که گویا آمریکاییها دوگزینه " خروج پیش ازوقت" و گزینه صفری" را نیزروی دست گرفته است. خروج مطلق ازافغانستان وتسریع درآن،اگردرست باشد.دراین صورت بدون تردید اختلالات عمده ای درتعهدات ناتوپیش خواهد آمد.آقای راسموسن درکنفرانس مشترک شان با رییس جمهورکرزی درمراسم انتقال امورامنیتی،به تعهدات ناتو،درآینده اشاره داشت ورویدادهای که اخیرا انکشاف یافته، بخصوص سه موضوع " توافقنامه امنیتی" گزینه صفری" وخروج مطلق وزود هنگام نیروهای ناتو ازافغانستان،روند اوضاع را دیگرگون خواهد کرد.
گرچه درحال حا ضرحرف قاطع دراین موارد گفته نشده ولی بدون شک نگرانیهای زیادی را درامرامنیتی برانگیخته است.آقای کرت نماینده پیشین آمریکا درناتو،ازخروج زود هنگام وگزینه صفری بعنوان " فاجعه" نامبرده است. وآقای جیمزدابنز نیزگفته است که همه چیز به حضورنیروهای آمریکا درافغانستان وموافقتنامه نامه امنیتی گره خورده است.آقای دابنزاعلام داشته است که بدون توافقنامه ای امنیتی نیروهای آمریکا درافغانستان نمی مانند.امورامنیتی با چنین چالشهای روبروشده.اگرروند برنامه ریزی شده سازمان ناتو بهم نخورد،امورامنیتی با دشواریهای جدی روبرو نمی شود.انتقال امورامنیتی به بهترین صورت به پیش می رود واردوی افغانستان درمقابله با دشمن، سرپای خود می استد ومی تواند ازکشوروخاک دفاع نماید اما تمام این مسایل بدون کمک نیروهای خارجی،پول وسرمایه آنها وهمینطور نیروی انسانی آنها،امکان پذیرنیست نیروهای امنیتی افغانستان وابستگی زیادی به خارج دارد تادیه معاشات،تجهیزات،آموزش ومشوره دهی اموری است که افغانستان درحال جنگ با تمام آنها احتیاج دارد.
مصالحه:
دومین عنصر، موضوع مصالحه با طالبان است این مساله، یکی ازجدی ترین موضوعات پردرد سر برای ما شده است.گفتگو باطالبان دچارابهامات وسوتفاهمات زیادی شده .طالبان نمایندگی شان درقطرگشایش یافت ودرمراسم گشایش نمایندگی طالبان، معاون وزارت خارجه کشورقطر،شرکت داشت وی همراه با نمایندگان طالبان طیب آغا، سهیل شاهین، مولوی دین محمد حنیف، مولوی دلاور وچند تن دیگردر28 جوزا، رسما دفترقطر طالبان را افتتاح کرد.معاون وزارت خارجه قطر،نوارایجاد نمایندگی طالبان دردوحه را درانظارآن همه خبرنگاران قطع کرد. الجزیره، بشترین ساعات طلایی اخبارش را اختصاص به مساله نمایندگی طالبان داده بود.بیرق طالبان برفرازساختمان برافراشته شد وازروی لوحه که درعمق دیوار تعبیه شده بود،نیزپرده برداری ورونمایی گردید.سخن گوی دفتردراین روزخطوط اساسی وکاری دفترطالبان را اعلام داشت.
حکومت نسبت به این نوع گشایش نمایندگی به شدت معترض گردید.زیرا تعهدات که دولت قطر وآمریکا به افغانستان داده بود غیرازآن چیزی بود که در28 جوزا درقطردیده شد.شورای امنیتی ملی طی بیانیه ای درواکنش به دفترطالبان،مذاکرات امنیتی با آمریکا را به تعویق انداخت وآمریکا را متهم به دوگانه گی ودورویی نمود.گفتگوهای امنیتی دورچهارمی وپایانی خودرا می گذراند ولی دفترقطروسیرگفتگوبا طالبان،آن را بهم زد.آقای جان کری وزیرخارجه آمریکا به حکومت قطراین پیام را منتقل کرد که نمایندگی طالبان درقطرنمی تواند حیثیت نمایندگی امارت طالبان را داشته باشد.آقای کری هم با بیرق وهم با لوحه امارت اسلامی طالبان مخالفت کرد وبه این صورت با گذشت 24 ساعت بیرق طالبان به زیرکشیده شد ولوحه امارت نیزبرداشته شد.حکومت افغانستان موضع جدی دراین خصوص اتخاذکرد وهمه رهبران سیاسی با گشایش دفترطالبان وگفتگو ومصالحه بعنوان امارت اسلامی، درنشست ارگ به مخالفت برخواستند.درحال حاضرحکومت افغانستان شروط وملاحظات خودرا درمورد مصالحه دارد .
درکنارچهارملاحظه که افغانستان به این ترتیب اعلام کرده بود:" گفتگوها بین الافغانی"، مدیریت ومالکیت مذاکرات ازآن افغانستان باشد" نمایندگی قطر،حیثیت ادرس تسهیل کننده را داشته باشد" دفترقطر براساس پروتکل روشن گشوده شود" وازدفترقطرتنها درموارد مشخص مصالحه استفاده شود وازآن سو استفاده نشود" درکناراین ملاحظات،حکومت افغانستان تاکید کرده که مذاکرات درداخل افغانستان،انتقال داده شود.شروط افغانستان وتاکیدات طالبان برداشتن نمایندگی امارت اسلامی درقطر،روند گفتگوها را خیلی سخت ودشوارساخته است. دفتر طالبان بصورت موقت بسته شده به این ترتیب مصالحه یکی ازجدی ترین موضوع با دشواریهای زیادی روبرو شده است.درکناراین موضوعات حکومت نسبت به نیت آمریکا وپاکستان به شدت بدبین شده ورویداد های قطررا جدایی ازسیاست طراحی شده واشنگتن واسلام آباد، مطالعه نمی کند.
انتخابات:
انتخابات مولفه دیگری است که درپیش رو داریم.براساس قوانین افغانستان وده ها مصوبه وفیصله،انتخابات 1393 باید برگزارشود.انتخابات با دوعرصه قانون گزاری ومیکانیزمهای اجرایی وعملیاتی،سروکاردارد.درچهارانتخابات گذشته برگزاری انتخابات براساس فرمانهای تقنینی انجام شد وقراراست که انتخابات 2014 براساس قوانین انتخابات برگزارشود.دوقانون تشکیل وظایف وصلاحیتهای کمیسیونهای انتخاباتی،وقانون عمومی انتخابات که براساس سیستم اس.ان.تی وی،طراحی شده است،درانتخابات بکارگرفته خواهد شد.البته سه گزینه قانونی درمورد انتخابات مطرح بود یکی اس.ان.تی وی ودیگری،پی آر وسومی هم نظام مختلط.احزاب وگروهای مدنی نظرش شان نظام مختلط انتخاباتی بود ولی وزارت عدلیه روی نظام اس.ان.تی وی،تاکید داشت ودرپارلمان هم همین قانون تصویب شده شده است.اشکال عمده درآن همان رای واحدی غیرقابل انتقال است.احزاب وگروهای مدنی نسبت به آن معترض شده وحقوق شان را تضییع شده شده می دانند.میکانیزمهای اجرایی انتخابات مثل کمیسیونهای انتخاباتی،نیروهای امنیتی،گزینش کمشنرها،نظارت ملی وبین المللی ازانتخابات.کارت های انتخاباتی،تذکره الترونیک وده ها مورد دیگرکه برمی گردد به وظایف حکومت، نیزازدیگرالزامات مرتبط به انتخابات 2014 است.
همه گفته اند که انتخابات تا نه ماه دیگردرافغانستان باید برگزارشود.بدیل دیگری برای انتخابات وجود ندارد.درمورد انتخابات شفاف ،عادلانه ومنصفانه ،گروها ی زیادی باهم رقابت خواهند داشت. احتمالا مراجع زیادی برای انتخابات کاندید معرفی می کنند. احزاب وگروهای سیاسی که درحال حاضردرقالب "شورای همکاری احزاب وایتلافهای سیاسی" گردهم آمده حال این شورا می تواند تکت واحدی را معرفی نماید ویا اینکه دوویا سه پکیج انتخاباتی را بیرون می دهند.اجماع ملی نیزازجمله پیشنهاداتی است که رییس جمهورواستاد سیاف وشخصیتهای دیگر،به آن علاقه گرفته اند.درانتخابات پیش روی درکنارموضوعات ، چون قوانین ومیکانیزهای عملیاتی انتخابات،یکی ازعمده ترین موضوعات ،همین مساله کاندیدها وپکیجهای انتخاباتی است.
مردم به ترکیب های که بیرون داده می شود اهمیتی زیادی قایل هستند.تاکنون چهره های شناخته شده ای ترکیب انتخاباتی شان را بیرون نداده است تنها دریک مورد ازقیوم کرزی درمجتمع مسکونی "عینومینه" قندهارنام گرفته شده است بقیه موارد درحد شایعه، مطرح شده است.مولفه های پیشروی کشور،بصورت اساسی همین سه مولفه است که به آن اشاره شد.هریک ازاین عوامل درعین تاثیرات شگرف،ارتباط ارگانیک با عناصردیگرخود نیزدارد.امورامنیتی،جدای ازانتخابات نمی تواند بحث شود وهمین گونه مصالحه با طالبان وختم خون ریزی درکشور،ازموضوعات پیوسته به امنیت است.تا هنوزروشن نشده که طالبان حاضربه مصالحه هست ویانه؟ ودیگراینکه آنها درانتخابات شرکت می کند ویانه؟ اگروارد انتخابات نشود،نحوه مشارکت شان درقدرت سیاسی چه گونه بررسی می شود؟.آزمون تاریخی افغانستان بستگی به موفقیت های سه مولفه پیش رو وفوق الذکردارد.امورامنیتی،مذاکره باطالبان وبرگزاری انتخابات2014.
