کوچ کشی به کجا؟

کوچ کشی به کجا؟

داستان نمایندگی طالبان درقطر،تبدیل به ماجرای عجیبی شده است.این نمایند گی پس ازگفتگو ورایزنی طولانی وموافقت حکومت افغانستان درقطرافتتاح گردید.رویداد 28 جوزا عمر24 ساعته داشت با گذشت زمان اندکی نمایندگی طالبان با فشارمضاعف حکومت افغانستان، بسته شد ودرحال حاضراین نمایندگی تعطیل شده است.مقامات پاکستان تاکید دارند که نمایندگی طالبان درقطرمجددا گشوده می شود.آقای سرتاج عزیزمشاوراموربین الملل حکومت نوازشریف پیش ازسفربه کابل به این مساله اشاره داشت که بسته شدن نمایندگی طالبان درقطریک مساله موقتی است واین دفتربه زودی دوباره بازمی شود.احمد عزیزچودری سخنگوی وزارت خارجه پاکستان هم روی این مساله تاکید داشت که نمایندگی طالبان درقطرمجددا گشوده می گردد.مقامات پاکستانی نمی گویند که گشایش دوباره با چه دید گاهی انجام می شود.زیرا مشکل اساسی نوع نگاه به دفترقطراست حکومت افغانستان گفته است که نمایندگی حیثیت دفترصلح را داشته باشد ودفترتسهیل کننده باشد،مدیریت به دست حکومت افغانسان وگشایش نمایند گی براساس توافقات وامضای پروتکل صورت بگیرد.امری که تاکنون هیچ یک ازآن موارد رعایت نگردید وحکومت افغانستان دربرابرآن درمقابل آمریکا استاد وگفت که نمی گذارد که نمایندگی به این صورت درقطر گشوده شود.

رییس جمهورکرزی براساس دعوت نوازشریف درآخرماه جاری به پاکستان می رود وگفته شده که عمده ترین بحث شان مساله گفتگو باطالبان وایجاد نمایندگی برای این گروه است آقای داوود زی سفیرافغانستان تاریخ تقریبی سفررییس جمهور را آخرماه اگوست اعلام کرده وگفته است که دو،رهبرروی مسایل اساسی درپایان ماه اگوست گفتگو خواهند داشت افغانستان درعرصه سیاسی تا بحال دومساله مشخص را ازپاکستان خواسته یکی اینکه طالبان اصلی را برمیزمذاکره حاضرنماید ودیگراینکه ملاغنی برادر وهمراهان شان را اززندان آزاد نماید .حال چند گزینه درمورد گشایش دوباره دفترطالبان وجود دارد که یکی یکی به آنها اشاره خواهیم داشت:

گشایش دفتردرداخل افغانستان:

این فکرازسوی افغانستان وشخص رییس جمهورکرزی عنوان شده ایشان دراظهارات عید فطر به این نکته اشاره کرد که طالبان به این دلیل توهین شد ودفتروبیرق ولوحه شان دریک لحظه بازودریک لحظه دیگربسته شد،دلایل این اهانت این بود که طالبان مهمان بود وحرمت شان نگهداشته نشد طالبان طرف گفتگوهای خود خارجیها را انتخاب کردند.رییس جمهورتاکید کرد که اگرطالبان نمایندگی شان را درداخل کشورباز، بیرق ولوحه شان را بالا می کرد،هیچ گاهی پایین آورده نمی شد. مضمون سخنان رییس جمهوراین را نشان می داد که ایشان به دلایلی اصلی اهانت انگشت گذاشته وآن اینکه طالبان طرف گفتگوهای خود خارجیها را، تعیین ومهمان آنها بود ودفترشان دریک لحظه باز ودریک لحظه دیگربسته شد.رییس جمهورمی گوید:اگرطالبان دفترشان درداخل کشورگشوده می شد چنین اتفاقات هرگزروی نمی داد طالبان همانند دیگرگروهای سیاسی درافغانستان می توانیست با عزت بکارشان ادامه دهند.گفته های رییس جمهورازچند جهت مورد بررسی ونقدقرارگرفت.

گروهای سیاسی مخالف سیاست رییس جمهورکرزی گفتند: که رییس جمهوربااین کارخود می خواهد عملا کشوررا به سمت نظام ملوک الطوایفی سوق دهد.قبول پرچم طالبان ولوحه امارت اسلامی طالبان درداخل افغانستان درواقع قبول یک حکومت موازی است.حال رییس جمهور برای دولت مواز ی باید جای هم درنظربگیرد جای هم ،همان شش ولایتی است که به طالبان وعده داده شده که شریعت شان را تطبیق نمایند.مخالفان سیاسی رییس جمهورکرزی ازاظهارات روزعید فطرایشان این گونه برداشت کرده که رییس جمهورحکومت موازی را قبول کرده باشد واین مساله بسیارخطرناکی است که ازسوی ایشان مطرح شده است.برخی ازمنتقدان این گونه برداشت کرده که هدف رییس جمهورازبیرق ولوحه طالبان قبول امارت اسلامی ودولت موازی نیست زیرا این خود رییس جمهوراست که گفته است گشایش دفتردرقطربا این خصوصیات بمعنی تایید نظام ملکوک الطوایفی درافغانستان واین مقدمه تجزیه کشوراست ودرپشت این ماجرای دولت پاکستان وآمریکا قراردارد امری که هردوکشورآن را رد کردند واظهارات مقامات افغانستان را دراین مورد مزخرفات وغیرمنطقی دانسته اند.

من شخصا معتقدم که هدف رییس جمهورازبازگشایی نمایندگی طالبان درافغانستان،تقلیل طالبان ازامارت است.حکومت می خواهد که طالبان بعنوان یک «تحریک سیاسی» درافغانستان بیرق ولوحه داشته باشند ومثل سایراحزاب سیاسی درداخل کشورفعالیت نمایند افغانستان پذیرایی دونظام موازی نیست اما جغرافیایی افغانستان می تواند ازتعدد لوحه ها ودفاتراحزاب استقبال نماید.دراین فرض رییس جمهورکرزی طالبان را درحد یک گروه سیاسی تعریف کرده است.فکرمی کنم سخن درست این باشد نه آن چی برخی تحلیلگران واحزاب سیاسی به آن اشاره داشته اند.تحریک طالبان نه امارت طالبان،مساله ای است که برخی ازاعضای معتبرشورای عالی صلح به آن اشاره داشته اند وگفته اند که ما حاضریم طالبان را بعنوان یک تحریک برسمیت بشناسیم وموافق هستیم که طالبان می توانند درهرجای که بخواهند، نمایندگی بازنمایند.با این وضع کوچ کشی طالبان ازقطر به داخل افغانستان،مساله ای است که افغانستان روی آن تاکید دارد وبه آن صورت که اشاره کردیم ازسوی رییس جمهورنیزدرروز عید عنوان شد.کوچ کشی درداخل.درکنارترجیحات داخل که درواقع گزیه« ای» حکومت باشد، مقامات افغانستان گزینه« بی» را درنظرگرفته و گفته اند طالبان می توانند به عربستان سعودی ویا ترکیه نقل مکان نمایند.

گزینه های عربستان وترکیه برای کوچ کشی:

اخیرا افغانستان روشن ساخته که گزینه عربستان ویا ترکیه برای ایجاد نمایندگی طالبان مطلوب است وازاین دوگزینه استقبال کرده.جانان موسی زی سخنگوی وزارت خارجه دریک کنفرانس خبری هفتگی خود به این مساله اشاره داشت که آنها ترجیح می دهند که نمایندگی طالبان درعربستان ویا ترکیه افتتاح شود.مقامات شورای عالی صلح گفته که موافق ایجاد نمایندگی طالبان درقطراست.دلیل این مساله وترجیحات که حکومت افغانستان برای کوچ کشی طالبان دردوکشورعربستان وترکیه دارد خیلی شفاف نیست.برخی گفته اند حکومت افغانستان، بارها ازعربستان سعودی خواسته که درامرصلح همکاری داشته باشد ولی کشورشاهی عربستان به درخواست افغانستان پاسخی مثبتی نداد وحالا هم معلوم نست که آیا آنها موافقت می کنند که نمایندگی طالبان درعربستان ویا ترکیه گشوده شود.این مساله را افغانستان بعنوان گزینه «بی» باید طرح کرده باشد زیراگزینه «ای» افغانستان انتقال نمایندگی طالبان درداخل افغانستان می باشد.گفتگوهای که اسوشتدپرس به آن اشاره کرده،معلوم نیست که چه اندازه درمورد صلح جدی است.خبرگزاری اسوشتید پرس گزارش داده که گویا قیوم کرزی برادررییس جمهور،گفتگوهای بسیارسری ومحرمانه با طالبان درامارات داشته است.اگراین گزارش درست باشد طبعا درراستای همان گزینه های است که حکومت افغانستان آن را اعلام کرده.

قیوم کرزی کاندید احتمالی ریاست جمهوری هم است آگاهان گفته اند که جلب توجه وتمایل طالبان درگفتگو با نمایندگان حکومت، مساله بسیارتازه ای باید باشد زیرا طالبان هرگزحاضرنشده که با حکومت افغانستان وارد گفتگوشوند اما اگرگزارش این خبرگزاری درست باشد،معلوم می شود که طالبان باید چرخشی درسیاست خود داشته باشند.این مساله هنوزتایید نشده که درمذاکرات قیوم وطالبان درامارات چه گذشته است؟ وازچه گزینه های درمورد کوچ کشی طالبان صحبت شده است.احتمالا نوع علاقمندی افغانستان، شاید تاحدودی قابل درک باشد.قطر،دولتی که هیچ اهمیتی به روابط دپلماتیک خود به افغانستان نداده درمورد گفتگوهای صلح هرگزازافغانستان مشوره نخواسته وبرخلاف خواسته ها وگفتگوهای رییس جمهورکرزی،در28 جوزا معاون وزارت دولت قطر،نمایندگی طالبان را با نام امارت اسلامی طالبان افتتاح می کند.کابل ودوحه مناسبات سیاسی خوبی ندارند افغانستان ازقطرخواسته که سفارت درکابل داشته باشد ولی قطراین کار را نکرده.اما عربستان وترکیه مناسبات دپلماتیک بسیارقوی با افغانستان دارند وطبعا این گونه مناسبات، تاثیرات خاصی خودرا بجای می گذارد این دوکشورملاحظات افغانستان را بعنوان یک دولت درهرامری دارند.

ترکیه وبعد ش عربستان نگاه شان به افغانستان بعنوان یک کشوری که مناسبات دوجانبه دپلماتیک دارند،متفاوت ارزیابی شده.قطراین حرمت را به افغانستان نگذاشته وبرخلاف گفته های که با افغانستان داشته عمل کرده افغانستان فکرمی کند گزینه بعد ازافغانستان ترکیه ویا عربستان باشد درست است.ازسوی هم افغانستان به یک نحوی ازکوچ کشی طالبان وسرگردانی شان  استقبال می کند.طالبان درنمایندگی شان هرگزشانسی نداشته وخیلی توهین وتحقیرشد رویداد های که درمورد نمایندگی طالبان پیش آمد این فکررا تایید می کند که اگرتفنگ شورشی را بگیری دیگروی هیچ چیزی برای گفتن ندارد طالبان همان گونه که برخی تحلیلگران گفته اند درمیدان مذاکره،ناکام ترین گروه است این مساله دودلیل دارد یکی اینکه این گروه ازخود استقلال لازم را ندارد ونقش ابزاری شان فربه ترنسبت به استقلال شان تعریف شده است هروقت نام طالب گرفته می شود بلافاصله ابزاری بودن آن درذهن تداعی می شود.نکته دومی که طالبان درمیدان مذاکره ناکام دانسته شده،ظرفیت وقدرت شان است طالبان آشنایی لازم با زبان پیچیده سیاسی ودپلماسی ندارند آنها دربرابر غلهای سیاست ودپلماسی کم می آورند ونمی توانند بخوبی ظاهرشوند واین است که گفته اگرتفنگ یک شورشی را گرفتی دیگرهیچ چیزی برای وی نگذاشته ای.

طالبان درایجاد نمایندگی خود فوق العاده تحقیروتقلیل شد.حال اگرنمایندگی شان دردوکشوردیگر،افتتاح شود آنگاه چه خواهد شد؟ احتمال دارد تجربه قطردرمورد شان بازهم به نحوی تکرارشود.کوچ کشی ،سختی درپیش است.تاحال هرچه گفتیم ازسوی حکومت افغانستان وگزینه های مورد نظرشان بود ولی هنوزازسوی طالبان وحامی اصلی شان دولت پاکستان چیزی شنیده نشده است.پاکستان هنوزتاکید دارد که نمایندگی طالبان درقطرگشوده شود جای دیگری را پاکستان تایید نکرده .طالبان هم که هرگزاظهارنظری نداشته وهنوزتاثیرات روانی نمایندگی قطرودوران نقاهت شان برطرف نشده است.معلوم نیست که آمریکا وغرب چه نظری دارند وگفتگوهای پشت پرده به کجا رسیده است؟ اینها مسایلی است که درمورد گفتگوهای صلح ونمایندگی طالبان وکوچ کشیهای احتمالی آن،متصور است.این سوال هم چنان بجای خود باقی است که کوچ کشی درکجا؟.