افق های تازه در مناسبات افغانستان و پاکستان

افق های تازه در مناسبات افغانستان و پاکستان

دیروز سنای پاکستان نشستی مهمی داشت. سناتوران بشترین بحث شان روی مناسبات پاکستان و افغانستان بود. آنگونه که رسانه های جمعی، محتوای گفتگوهای سناتوران را انعکاس داده، واقعا رویداد مهمی در سیاست پاکستان باید باشد. گرچه نقش اجرایی و عملیاتی سناتوران در سیاست خارجی و داخلی ، ملموس و قابل درک نیست اما خلق چنین گفتمانها، کمک بزرگی به ایجاد مناسبات دوستانه بین افغانستان پاکستان را خواهد داشت. گفتگوهای سناتوران می تواند افقهای تازه ای را در چندین حوزه ایجاد نماید. اولین حوزه تاثیرگزار، سطوح نخبگان سیاست و امنیت دراین کشور است. در نشست سناتوران نشان داده شد که سناتوران موافق و مخالف حکومت پاکستان ، روی یک مساله توافق نظر داشتند و آن اینکه حکومت پاکستان ماده های از قانون اساسی را زیرپاک کرده است. ماده 40 قانون اساسی پاکستان، درواقع سیاست خارجی این کشور را تبیین می کند. دراین ماده به صراحت اعلام شده است که سیاست خارجی پاکستان با همسایگان بر اساس حسن همجواری استوار می باشد. سناتوران این گونه استدلال داشتند که حضور تروریستها در خاک پاکستان و ایجاد مراکز برای آنها، برخلاف ماده قانون اساسی می باشد. تروریست و مراکز آنها درخاک پاکستان، به معنی حسن همجواری با همسایگان نیست. این گونه اعمال به معنای دشمنی با همسایگان می باشد.

سناتورهای پاکستانی بدون شک و تردید اذعان داشتند که تروریستها درخاک پاکستان فعالیت دارند. آنها در خاک پاکستان مراکز وقرارگاه ساخته اند. تروریستها علیه همسایگان پاکستان به خصوص افغانستان فعالیت دارند. این کار بر خلاف ماده چهلم قانون اساسی می باشد. آقای بابری و افراسیاب ختک برای اثبات گفته های شان که تروریستها درخاک پاکستان حضور دارند، به شورای کویته ، مراکز طالبان در سرحدات قبایلی داشتند. آنها از چندین شورا و مرکز تروریستی در گفتگوهای شان، در مجلس سنا یاد کردند. محکومیت دولت پاکستان از سوی سناتوران این کشور، می تواند چشم اندازتازه ای را درسیاست خارجی این کشور با همسایگانش بوجود آورد. اظهارات سناتوران حیرت انگیز وبی سابقه گفته شده است. حال تاثیرات گفتمانهای سناتوران پاکستانی را می توان در چند محور و حوزه جمع بندی کرد:

الف – تاثیرات در سطوح سیاست و تصمیم گیری:

پاکستان یگانه کشوری است که حکومت های ملکی آن از دخالت های نظامیان و سازمان استخبارات این کشور آی.اس.آی، در طول تاریخ رنج برده است. پاکستان از بد پیداییش با خلق یک سازمان بسیار پیچیده و تاثیرگزار بنام سازمان اطلاعات وامنیت ارتش پاکستان، سرکار داشته است. برخی گفته اند، خالق چنین تشکیلات پیچیده امنیتی و استخباراتی ، میراث باقی مانده از انگلیستان می باشد. هند به دلیل مبارزات ضد استعماری و تمایلات گسترده به بلوک شرق، این انگیزه را برای استعمار انگلیس خلق کرد که درجوار هند باید، حکومتی باشد که با کلیه سیاستهای هند، در تناقض و تضاد رفتار نماید. پاکستان همیشه این گونه عمل کرده این کشور، همیشه درضدیت ورقابت با هند، قرارداشته است و دیگر اینکه هرگز روابط و مناسباتش در هیچ مقطع ازتاریخ با انگلیستان و آمریکا و در کل با بلوک غرب، خدشه دار نشده است. دوستی پاکستان با غرب، دوستی بسیار عمیق و گسترده تعریف شده است.سازمان استخبارات این کشور دراین میان جایگاه اول را در قدرت و سیاست خارجی پاکستان داشته است.

در زمان اشغال و لشکر کشی شوروی، تمامی امکانات و تسهیلات غرب و عرب در اختیار استخبارات پاکستان قرار گرفت. مرجع مورد اعتماد در جلب کمکها، و سازماندهی جنگ افغانستان، همین استخبارات پاکستان بوده است. حکومت های ملکی و انتخابی توسط نظامیان با همکاری استخبارات این کشور، در تاریخ پاکستان سرنگون شده است. درحال حاضر هم گرفتاری مقامات سیاسی و حقوقی پاکستان از سوی استخبارات  این کشور می باشند. گفتگوهای سناتوران درمورد مراکز، تروریستها درخاک پاکستان ، اشاره واضحی است به رفتار استخبارات. مراکز تروریستها درخاک پاکستان و نقض قوانین این کشور، توسط چه نهادی، زیر پا شده است؟. پاسخ آن روشن است. آی.اس.آی متهم اصلی این گونه اقدامات می باشد. مایک مولن رییس ستاد مشترک پیشین آمریکا. ای.اس.آی را متهم ساخت که جنگ نیابتی علیه ما راه انداخته است. موضع گیریهای سناتور ها کمک بزرگی در سطح سیاست مداران آن کشور دارد و بدون شک روی سازمان استخبارات این کشور نیز تاثیر گزار می باشد. تاثیر به این معنی که مواظب رفتارهای خود باشند.

ب – تاثیرات در سطح مردم و آگاه شدن مردم از تخطیهای حکومت:

مردم پاکستان حق طبیعی شان این است که بدانند، در دستگاه سیاسی و امنیتی وسیاسی شان چه می گذرد. اظهارات سناتوران به خصوص گزارشهای دو سناتور نام دارد آقای افراسیاب ختک و سناتور بابری، روشن ساخت که حکومت پاکستان در حمایت از تروریزم صادق نیست. وقتی که بحث حکومت طرح می شود، عمدتا انگشت اتهام بسوی، استخبارات این کشور، نشانه گرفته می شود. مردم پاکستان از مباحثات سناتوران شان به این نتیجه می رسند که تروریستها درخاک این کشور، حضور و مراکز دارند. مردم پاکستان درمی یابند که سبب رفتار نامناسب دپلماسی با همسایگان بخصوص افغانستان، حکومت شان می باشد. آنها تروریستها را برای بهم زدن امنیت کشورهای همسایه، درخاک پاکستان جابجا کرده اند. مردم گفته های سناتوران شان را جدی می گیرند و طبعا مردم هرگز نمی خواهند روابط بین کشورشان و همسایه ها، غیردوستانه باشد. مردم طرف دار دوستی و روابط دوستانه هستند.آنها خواهند فهمید که مقصر اصلی در ایجاد روابط نامناسب و غیردوستانه، حکومت شان بوده است. البته این به این معنی نیست که سیاست خارجی افغانستان درمناسبات بی عیب و نقص بوده است. افغانستان هم کوتاهیهای زیادی در سیاست ملی و بین المللی خود دارد که درجای خودش قابل بحث است. اما اظهارات سناتوران آگاهیهای بسیار گسترده ای را درمیان مردم، بوجود می آورد و این گونه گفتمانها برای حکومت افغانستان و برای شفافیت و فضای مناسب در مناسبات سیاسی بین دو کشوراهمیت زیادی دارد. سناتوران پاکستان کاری بسیار خوبی کرده اند و مباحث بسیار سود مندی را داشتند. مردم پاکستان از این گونه گفتگوها بسیار سودمند خواهند شد. زیرا می دانیم تا هنوز علیرغم دلایلی محکم، مبنی برحضور تروریستها درخاک پاکستان، اما مقامات امنیتی وسیاسی این کشور هرگزقبول نکرده اند که تروریستها درخاک پاکستان حضور و پایگاه دارند. همین دو روز پیش مقامات پاکستانی گفتند که افغانستان برای تروریستهای پاکستان در ولایات شرقی شان، مراکز و پایگاه داده اند.

ج – تاثیرات روی مناسبات سیاسی با همسایه ها:

 گذشته از این که اظهارات سناتوران، تاثیرات زیادی روی مقامات تصمیم گیرنده می گذارد و گذشته از اینکه مباحث سناتوران در خلق آگاهی چه قدر تاثیردارد که دارد، بحث سناتوران کمک بزرگی در ایجاد فضای سیاسی و دپلماسی ر ا دارد. استخبارات همیشه سعی کرده که دو کشور، مناسبات خوب نداشته باشد. البته مقامات امنیتی هیچ گاهی موضع گیری ندارند ولی اقدامات عملی آنها اینکه تروریستها را سازمان دهی نمایند امکانات و تسهیلات در اختیار شان گذاشته شود تروریست به آسانی بتواند جنایت شان را انجام دهد و هرجای که خواست آدم بکشد، این گونه رفتارهای استخباراتی ، اثرات ناگواری روی مناسبات سیاسی و دپلماسی می گذارد. اظهارات سناتوران حد اقل این  گونه موارد را رشن سازی می کند که تروریستها در خاک شان مراکز و پایگاه دارند واین نقض آشکار ماده 40 قانون اساسی می باشد نکته بسیار مهم دیگر هم این است که سناتوران چراغ سبزی برای حسن نیت روشن کرده اند آنها از قبل انتخابات افغانستان را به مردم این کشور تبریک گفته اند و اعلام داشتند که حکومت شان با دولت منتخب افغانستان همکاری می کند به رای و نظر مردم افغانستان حرمت می گذارند. این گونه اعلام مواضع کمکهای زیادی در ایجاد مناسبات دوستانه دارد.

حکومت ما باید از موضع گیریهای سناتوران وگزارشهای مثبت که داشته اند استقبال کند. دپلماسی ما به این نوع اظهارا وقع بگذارد و از آن با قاطعیت استقبال نماید. افغانستان و پاکستان همسایه تاثیرگزار و دیوار به دیوار هستند هیچ کدام بدون همکاری دیگری نمی توانند، آرامی داشته باشد. آرامی ما در حسن همجواری است. بهر حال سخنان و مباحث سناتوران، افق های تازه ای می تواند، در مناسبات دو کشور، باز نمایند. آنها حرفهای بسیار خوبی داشتند این گونه اظهارات با هردلیلی که باشد، مثبت و سازنده است و با ید از آن استقبال شود. همان گونه که اشاره کردم، گفتگوی شان به صورت یک دست و یک پارچه صورت می گرفت. آقای سرتاج عزیز مشاور امور بین الملل، دراین نشست حضور داشت و واکنشی از خود نشان نداد وی گفته های نشست سنا را یاد داشت می گرفت و هیچ عکس العملی در انتقاد سناتوران از سیاست حکومت را نداشت. امید واریم فصل تازه وشکوفای در مناسبات دو کشور را شاهد باشیم. استخبارات که علت اصلی چالش ها می باشد را دیگر در تاثیرگزاری سیاست و دپلماسی بین دو کشور را نداشته باشیم.