چه باید کرد؟

چه باید کرد؟

انتخابات افغانستان خیلی خراب شد یعنی ا ینکه عمدا چنین کاری را انجام داد. دراین میان حکومت افغانستان نتوانیست مسئولیت تاریخی خود را به درستی انجام دهد. کارشناسان می گویند: کمیسیونها هم به دلیل اینکه ابزار دست حکومت قرار گرفت ، نیز مشکلات و بحرانهای زیادی را خلق کرد. کمیسیونها دو عیب اساسی دارد یکی اینکه بی طرفی خود را نتوانیست حفظ نمایند و دیگر اینکه تحت تاثیر بسیار شدیدی مقامات حکومتی قرار گرفت و دیگر اینکه کمیسیونها درمورد نامزدان هم نتوانیست بی طرفی خود را نگهدارند. شکی وجود ندارد که رفتار امر خیل در جریان انتخابات، رفتارآقای نورستانی رییس کمیسیون انتخابات موضع گیریهای بسیار جانب دارانه کمیسیون سمع شکایات، همه دال مرکزی بحران انتخاباتی می تواند شمرده شود. تیم اصلاحات اذعان دارد که دو کمیسیون هرگز بی طرف نیستند. آنها این گونه استدلال دارند که دو کمیسیون تابع سیاستهای ارگ می باشند و ارگ هم به وضوح در مورد نامزدان انتخاباتی بی طرف نمی باشد  امریکه مقامات ارگ و رییس جمهور آن را بارها رد کرده اند. البته شکی وجود ندارد که انگیزه های زیادی در داخل ارگ وجود دارد که هرگز نمی خواهند، تیم اصلاحات به پیروزی دست پیدا نماید. استاد محقق بارها به این نکته  اشاره کرده است که وی به گوش خود از مقامات ارگ شنیده است که آنها نمی خواهند و نمی گذارند که تیم اصلاحات و همگرایی وارد ارگ ریاست جمهوری شود. وقتیکه مساله دراین حد حساسیت ایجاد کرده باشد، طبیعی است که همین مقامات نمی گذارد که دو کمیسیون بتوانند، به صورت بی طرفانه و غیرجانب دارانه کار نمایند. کمیسیونها بدون تردید تابع و تحت تاثیرمقاماتی در ارگ عمل کرده اند و به همین دلیل عامل بحران شناخته شده است.

چرا ازعوامل بین المللی و ملل متحد درامر نظارت برانتخابات کمک خواسته شد؟

این سوال درستی است و جوابش را می توان از پاراگراف فوق به دست آورد، ما گفتیم که دو کمیسیون بی طرف نستند و نتوانیست درعمل ثابت نمایند که بی طرف هستند. دو کمیسیون تحث تاثیرمقامات ارگ عمل کرده اند و به همین دلیل از نامزدان خاصی حمایت کرده اند و می کنند اگر از مقامات تیم  اصلاحات پرسیده شود آنها بدون تردید می گویند که دو کمیسیون به هدایت ارگ برای تیم رقیب شان تقلب کرده و کار می کنند و دلیل برای ترک و مقاطعه غیر ازاین چیزی دیگری نیست. همه می دانیم پس از ماجرای امر خیل رییس دارالانشاء کمیسیون مستقل انتخابات، تیم اصلاحات آنها را بی صلاحیت و جانب دار، اعلام کرد و خواهان مداخله نمایندگی ملل متحد در امر انتخابات شد. نمایندگی ملل متحد درکابل از این مساله استقبال و به صورت بسیار جدی وارد عرصه تفتیش انتخاباتی شد آنها ناظران و کارشناساسان انتخاباتی شان را وارد کمسییون کردند. دلیل حضور ناظران بین المللی ناکامی دو کمیسیون بوده است و نه چیزی دیگر. همان گونه که می دانیم کمیسیون دربعد تفتیش و ابطال آراء با معیارهای تعیین شده کارشان را شروع کرد. دربعد تفتیش تا هفتاد درصد با حضور ناظران دو تیم و ناظران ملی و بین المللی کار صورت گرفت اما ازلحظه ای که مساله ابطال آراء شروع گردید، تیم اصلاحات در همان روز  اول از ابطال آراء، با کمیسیون مقاطعه کرد و دلیل آن این گونه اعلام شد که کمیسیون، معیارها و ملاحظات تیم اصلاحات را نادیده گرفته است و نتوانسته بی طرفی خودرا حفظ نماید. پرسش اساسی دراین است که تفتیش و ابطال زیر نظر ناظران ملی و بین المللی صورت می گیرد، آیا آنها هم به یک نحوی گرفتارآلوده گیهای انتخاباتی شده است؟ و بی طرفی شان زیرسوال رفته است؟

پاسخ دادن به این مساله خیلی سخت است ولی انتخابات افغانستان درحال حاضرماهیت اصلی خود را ازدست داده است. درانتخابات دیگر رای مردم و کشف حقیقت مطرح نیست. مساله تماما سیاسی شده است آنچه در کمیسیون می گذرد،  انتخابات و تفتیش و  ابطال آراء واقعی مردم نیست. آنچه درکمیسیونها می گذرد می خواهد به این مساله پاسخ دهد که چه گونه واقعیت سیاسی افغانستان و چالشهای عمیق آن را حل نماید. خود ملل متحد اذعان دارد که انتخابات افغانستان راه حل تخنیکی ندارد و پیش ازآن راه حل سیاسی را باید پیداکرد. اینکه بعد سیاسی قضیه از کابل تا واشنگتن کشیده شده است، این ازخود دلیل دارد. تیم تحول برای این کار هم دلیل تاریخی دارد و هم  اشاراتی به مسایلی جاری کرده است ولی عمده ترین دلیل شان این است که نظام سیاسی در افغانستان ریاستی می باشد و قانون ا ساسی به همین رویه نوشته و تصویب شده است ما در حکومت وحدت ملی نباید کاری نماییم که منافی قانون اساسی باشد این مطلب به صورت مکرر ازسوی سخنگویان تیم تحول دراین روزها مطرح می شود. ملل متحد، مقامات آمریکایی اتحادیه اروپا و نمایندگیهای سیاسی درکابل درحال حاضر به راه حل سیاسی فکر می کنند و همه اعتقاد دارند که مشکل و بحران افغانستان تنها یک راه حل دارد و آن سیاسی است و نه چیزی دیگر. آقای یانکوبیش پس از مقاطعه تیم اصلاحات به این مساله اشاره داشت که دیگر باید به راه حل سیاسی فکر کرد انتخابات افغانستان راه حل تخنیکی ندارد و اعلام نتایج هم، بستگی به توافق سیاسی دو تیم دارد.

چرا ماهیت انتخابات ماهیت سیاسی و اعلام نتایج آن وابسته به فیصله سیاسی دو طرف می شود؟

همان گونه که اشاره کردم انتخابات در هرکشوری یک برنده دارد و تیم دوم طبیعتا باید اپوزیسیون نظام شود درافغانستان هم باید این گونه می شد که نشد.  این مساله از خود دلیل دارد و آن ناهنجاربودن اوضاع سیاسی و بی ثباتی و جنگ و تهدیدات شدید امنیتی است. این خطروجود دارد و ملموس هم است که اگر دو تیم باهم در حکومت وحدت ملی کار نکنند و شامل نشوند، خوب تاثیرات بدی روی زندگی مردم می گذارد و اختلافات با هررنگی که باشد، زمینه های حضور و فعالیت تروریستها را بشتر و بشتر می کند. همان تجربه عراق تکرار خواهد شد. داعشهای عربی و افغانی و دیگر نیروهای بی وطن دیگر، جغرافیای افغانستان را جولانگاه ترور و جنایت خود خواهد ساخت. این یک واقعیت است و همین لحظه ما شاهد حضور گروهای تبهکار درگوشه و کنارخود هستیم و صدای انفجار آنها را بخوبی می شنویم از سوی هم زندگی مردم فلج شده است. این ها منظومه ای از عواملی است که شرایط را برای ایجاد حکومت وحدت ملی لازم و ضروری می سازد. شاید دلایلی زیادی برای سیاسی شدن انتخابات افغانستان را داشته باشیم ولی عمده ترین آن بحران است. البته همان گونه که اشاره کردم تقلبات گسترده در انتخابات و اینکه برای یک تیم کار صورت گرفته، این مساله هم از خود دلایلی سیاسی دارد نخبگان سیاسی هنوز هم که هنوز است نگاه شان به سیاست همان نگاه سنتی و تاریخی است هرکدام برای خود معیارهای تباری سمتی و تاریخی دارد که تا حد " قدسیت" به آن نگاه می کند و نمی خواهد آن ضابطه های سنتی درهم شکسته شود و تابوها و قدسیتهای تباری درهم شکسته شود. انتخابات درافغانستان تا به مرحله حقوق شهروندی برسد، وقت و زمان زیادی لازم دارد یک وقت لخضر ابراهیمی به من گفت تا پنجاه سال دیگر هم اگر نخبگان به اصالت حقوق شهروندی بجای تبار و قبیله و سنت برسند بازهم موفق شده  اید. انتخابات ما گرفتار چنین پیچیده گیهای هم شده است این حرف را اگرسیاست مداران و نخبگان سیاسی نمی گویند و با هم تعارف می کنند ولی سربازان و بارکشهای فرهنگی تبلیغی شان شب و روز از رسانه های بی پرده و عریان اعلام می کنند.

به هرحال این رنگها و غالبیتهای غیردموکراتیک و خارج از حوزه شهروندی حتا به خارجیها نیز تفهیم شده است. غرب و جامعه جهانی چنین مطالعاتی را درمورد افغانستان دارند و خیلی احتیاط می کنند که عدالت بجای ارزشهای سنتی و تباری حاکم شود. تردید نداریم که انتخابات درهرجای که برگزار می شود، با معیارهای خاصی خود به پیش برده می شود انتخابات یک برنده بشتر ندارد و مراجع برگزارکننده هم عادل هستند و تحت تاثیرعوامل و شرایطی غیردموکراتیک و غیرقانونی قرار نمی گیرد آنها کارشان را می کنند و انتخابات را درچارچوب قوانین شان برگزار می کنند و کاری به گروهای سیاسی و قومی ندارند مردم هم به مراجع برگزارکننده اعتماد دارند و حرف آنها فصل الخطاب است اما درکشورما چنین نیست و نشد و دیدیم که همین دو مرجع برگزارکننده چه بلایی برسر انتخابات آورده اند درکنار آن عوامل حکومتی هم تا جای که توانستند درامر انتخابات دخالت کردند و این شد که گرفتار بد ترین روزهای انتخاباتی شده ایم. کمیسیون بدون توافقات سیاسی هرچیزی را که اعلام نماید، تیم بازنده قبول نمی کند. من یک روز به یک مقام تیم تحول گفتم اگر کمیسیون آمد تیم اصلاحات را برنده انتخابات اعلام کرد آیا واقعا تیم تحول قبول می کند؟ وی گرچه گفت آری قبول داریم ولی واقعیت مساله این است که قبول ندارد ما بارها شنیده ایم که گفته است عدالت و انصاف همین است که آنها باید تیم تحول را برنده اعلام نمایند. تیم اصلاحات هم نتیجه انتخابات را که کمیسیون اعلام نماید را هرگز قبول ندارد و به همین دلیل قطع رابطه کرده است پس دریک کلام باید گفت که درچه باید کرد به دنبال راه حل سیاسی باید رفت و یا اینکه تیم برنده به تنهایی حکومت را تشکیل دهد و تیم بازنده دخالتی در امر حکومت وی نداشته باشد که این کار هم درحال حاضرشدنی نیست که تیم برنده بتواند به تنهایی حکومت را تشکیل دهد. نتیجه اینکه هردو تیم باید درچارچوب حکومت وحدت ملی کنار بیایند و به یک ساختارواحدی تن دردهند البته کار سخت ولی غیرممکن نیست