توسعه اقتصادی و امنیتی

توسعه اقتصادی و امنیتی

درنشست پروسه استانبول، محورهای زیادی مورد بحث قرارگرفت. ولی عمده ترین مساله در مورد افغانستان، موضوع امنیت و توسعه اقتصادی بود. رییس جمهور غنی هم با همتایان منطقه ای و هم بصورت دو جانبه از رهبران چین خواست که در دو مورد عمده به افغانستان کمک نمایند" توسعه اقتصاد و امنیت" افغانستان با چالشهای زیادی دست به گریبان است اما جدی ترین مساله برای مردم افغانستان، فقر و نا امنی شناخته شده است. بدبختی دراین است که کمکهای بی پایان جامعه جهانی به دلیل سوء مدیریت، بسیار کم به توسعه اقتصادی کمک کرده است اخیرا گروه تحقیقاتی " سیگار" نشان داده است که میلیونها و میلیونها دالراز کمکهای آمریکا به جیب مخالفان مسلح سرازیرشده است. مقامات سیگار در کنگره آمریکا ثابت کردند که کمکهای مالی غرب و آمریکا درتوسعه اقتصادی افغانستان کمک نکرده است و بشترین سود را ازاین کمکها چندین گروه مافیایی و مسلح برده اند شرکتهای مافیایی و و اسطه بین طالبان و مقامات حکومتی و خارجی گروهای مسلح ازاین بابت پولهای  زیادی را بدست آورده اند. این مساله سالها ادامه داشته و مخالفان حکومت افغانستان و شرکتهای که پول می گرفتند و می گیرند مکررا می گفتند که برای تامین شاهراه ها و انتقال کالا برای ناتو ازاین پولها به طالبان و دیگر گروهای مسلح  رشوه پرداخته اند. "سیگار" در کنگره آمریکا جزئیات زیادی را افشا می کند و درموارد اردوی آمریکا ملامت شده و نسبت به رویه آنها درمورد کمکهای آیالات متحده آمریکا به افغانستان انتقاد شده است. البته گفته شده که مقامات نظامی آمریکا نسبت به گزارش " سیگار" انتقاد داشته و آن را قبول ندارد و مواردی را، اغراق آمیز و غیرواقعی گفته است.

اینکه ارتش آمریکا انتقادات را قبول نداشته باشد، چیزی از اصل ماجرا نمی کاهد. زیرا شک نداشته باشیم که بخش بزرگی از فساد برمی گردد به کمکهای خارجی و اینکه هرسال درلیست فاسد ترین کشورهای دنیا قرارگرفته ایم، دلیل غیر از بی نظمی و سوء استفاده ازکمکهای داخلی و بین المللی نیست. چند حلقه دراین بی نظمی دخالت داشته اند. ارتش آمریکا، شرکتهای واسطه و قراردادیها افغانی و خارجی، گروه های مسلح و مقامات حکومت و اقارب آنها، این مجموعه درتوسعه فساد ، بجای توسعه اقتصاد دخالت بی چون و چرایی داشته اند.

چه اولویتهای در مساله اقتصاد و امینت نسبت به سایرموضوعا وجود دارد؟

اولویتهای اقتصادی برای افغانستان بسیار جدی است درحال حاضر، خزانه دولت رو به خالی شدن می رود. متخصصان مالی و اقتصادی به شدت نگران بحران مالی می باشند و حکومت وحدت ملی با عمده ترین چالشهای مالی رو برو هستند. پروژه های زیادی است که نیمه کاره مانده و قرادادهای زیادی است که عملی نشده است سرماه گذاری کاهش چشم گیری پیداکرده و اینکه نرخ اسعارخارجی و دولار آمریکا رو به افزایش و گرانی است دلیل آن برمی گردد به خالی شدن بانک و نداشتن ارزخارجی کافی برای عرضه کردن. کارشناسان اقتصادی این گونه تخمین زده اند که افغانستان درطی سالهای که گذشت، میزان وابستگی زیادی به خارج پیدا کرده آقای آذرخش حافظی یک وقت گفته بود که افغانستان بالای 90 درصد به خارج وابسته شده است. کسربلانس صادرات و واردات بسیار وحشتناک و درد آور می باشد. درکناراین مسایل همان گونه که اشاره شد، بی نظمی و سوء استفاده های زیادی از کمکهای خارجی صورت گرفته است. گزارش " سیگار" نه اغراق آمیز است و نه خلاف واقع . حقیقت همان است که فساد گسترده ای بجای توسعه اقتصادی صورت گرفته است و این وضعیت نمی تواند دوام داشته باشد ما پس ازسال 2014 قرارگرفته ایم دیگر آن بذل بخششهای که جامعه جهانی درعصر حکومت رییس جمهورکرزی داشت، هرگز وجود ندارد و تکرار هم نخواهد شد. درکنفرانس لندن که عنقریب تشکیل می شود، دونرها، ازسخت گیریهای زیادی صحبت خواهند کرد. درنشست توکیو هم تعهدات زیادی در نحوه مصرف از افغانستان گرفته شده است . افغانستان تاحدی زیادی نتوانسته است به تعهدات خود درمورد شفافیت، عمل نماید. اوضاع جهانی و گرفتاریهای زیادی که درگوشه و کنار افغانستان خلق شده است، نیز دلیلی براین مساله است که دیگر کمکهای بی دریغی برای افغانستان صورت نمی گیرد.

چین بزرگترین کشور اقتصادی دنیا که از آن بعنوان غل اقتصاد و ثروت نام گرفته شده است، می بینیم مجموع کمکهای این کشور به افغانستان درطی پنج سال آینده به سیصد میلیون نمی رسد. رییس جمهور غنی در چین با نخبگان این کشور درمورد کمکهای اقتصادی به یک ضرب المثل انگلیسی اشاره داشت و به یک نحوی تاکید کرد که می خواهیم سرپای خود باستیم وی گفت: ما می خواهیم ماهی گرفتن را یاد بگیریم و نه اینکه کسی به ما ، ماهی دهد. این جمله دال مرکزی به خود کفایی و تاکید روی بی نیازی می باشد. ضرب المثل انگلیسی این است : اگرمی خواهی یک نفر را ازگرسنگی نجات دهی بجای ماهی دادن، ماهی گرفتن را برایش یاد دهید. کمکهای جامعه جهانی درواقع همان تعلیمات و تسهیلات ماهی دادن برای ماهی گرفتن است. دراین مدت البته کمکهای زیادی صورت گرفت حکومت ما باید ازاین کمکها استفاده می کرد و بخش زیادی از مشکلات خود را برطرف و سرپای خود می استید که نکرده است و به همین دلیل است که افغانستان کماکان به لحظات اقتصادی وابسته به خارج می باشد اگر پیمان امنیتی به امضا نمی رسید در آن صورت گرفتاری زیادی درعرصه امنیتی داشتیم.

اولویتهای عرصه های امنیتی جدی و تهدیدات امنیتی بسیار نگران کننده است

درعرصه امنیتی، چالشها، بسیار جدی شده است فلسفه تشکیل پروسه استانبول درواقع همان ایجاد امنیت و مصالحه بود. در بجین چهارمین نشست آن دایرگردید. وزراء خارجه چهارده کشور عضو در این نشست شرکت داشتند و بعد روسای جمهور افغانستان و چین نشست بجین را افتتاح کردند. بحثهای کنفرانس روی مساله امنیت، مصالحه، مبارزه باتروریزم، مواد مخدر و همکاریهای منطقه ای، متمرکز بود. دربحث امنیتی، رییس جمهور غنی از کشورهای عضو و ناظر در کنفرانس خواست که به صلح افغانستان کمک نمایند. وی تاکید کرد که صلح ماهیت و صفت بین الافغانی دارد و ازطالبان نیز خواست که وارد پروسه صلح شود.رییس جمهور غنی از طالبان بعنوان اپوزیسیون نام گرفت. رییس جمهورغنی از کشورهای عضو و ناظر پروسه استانبول خواست که به روند صلح افغانستان کمک نمایند. البته مصالحه درحال حاضر خیلی روشن نیست زیرا که طرفهای گفتگو مشخص نمی باشد. طالبان که درافغانستان هرروز آدم می کشند، هرگز نگفته اند که می خواهند با حکومت تازه وارد گفتگوهای صلح شود. سخنگوی طالبان حکومت رییس جمهورغنی را قبول ندارد و گفته است که دست نشانده آمریکا است و نمی خواهد با آن صلح نماید. موضع پاکستان درعمل تغییرچندانی نکرده بلکه خود پاکستان جزء از جنگ و ناامنی درافغانستان شده است. نظامیان پاکستان به دلایلی نا مشخص کماکان موشک پرانی دارند و همان حرف همیشه گی شان را برا توجیه یاد آورشده است که مراکز تروریستهای پاکستانی را درخاک افغانستان هدف قرار می دهد .

این مساله البته خیلی موجه نیست و شبیه به یک بهانه گیری می باشد. رییس جمهورغنی در همان روزهای اول حکومت خود اعلام داشت که اگرمشکل ملا فقیرمحمد عضو رهبری طالبان باشد، حکومت  افغانستان حاضراست وی را تحویل پاکستان دهد. گذشته ازاقدامات نظامی پاکستان، طالبان که وابسته به  استخبارات آن کشور شناخته شده است، نیز چهارطرف جنگ و عملیات نظامی راه انداخته اند درطی یک ماه ازروی کار آمدن حکومت تازه، آنها بارها کابل را مورد حملات موشکی قرارداده اند، در ولایت های شمال جنگها و خونریزیهای بیرحمانه ای را راه انداخته است در ماه گذشته دریک کمین، ده ها نفرازسربازان اردوی ملی و پولیس را درولایت سرپل اسیر و تعداد 22 سرباز را بیرحمانه کشتند. در ولایت بدخشان، ولسوالی وردوج مراکز نظامی را مورد حمله قراردادند و تعداد زیادی را به اسارت و جمعی را به شهادت رساندند. وضعیت در ولسوالی آغچه مربوط ولایت جوزجان هرگز خوب نیست درولایت قندوز وضعیت امنیتی بسیار بد توصیف شده است و گروهای از طالبان خارجی و داخلی دراین ولایت، عرصه های امنیتی را بسیار سخت ساخته اند و طالبان دریک حمله بیرحمانه درشهر قندوز، تعداد زیادی از سارنوالان و مردم بیگناه را کشتند درولایت هلمند و سایرولایات جنوبی هم عملیات طالبان تشدید شده است.

اوضاع امنیتی درافغانستان خوب نیست طالبان در آستانه خروج نیروهای بین المللی از هرزمانی دیگر، تلاش می کنند که حضور شان را درافغانستان تثبیت نمایند. این گونه اقدامات بدون شک ازسوی استخبارات خارجی مورد تشویق قرار می گیرد. هدف شاید این این باشد که کشورهای منطقه که درکنفرانس بجین به حمایت ازصلح ازافغانستان سخن می گفتند، درعمل می خواهند کاری نمایند که درجنگ افغانستان صاحب و مالک امتیازباشند. پروسه استانبول برای افغانستان یک ضرورت است و نفس ایجاد این پروسه گامی بسوی تفاهم و اعتماد سازی و یک اولویت مهم امنیتی و نظامی است ولی زمانی زیادی درکاراست که این کشورها با هم درمورد تروریزم به تفاهم و همکاری واقعی دست پیدا نمایند بنابراین راه دشوار و طولانی پیش روی حکومت تازه افغانستان قرار دارد. کار روی دو ساحت امنیتی اقتصادی از اولویتهای سیاست خارجی وداخلی حکومت وحدت ملی است.